พระที่นั่งผนวช

 พระบรมราชานุสาวรีย์แห่งพระราชศรัทธา

     พระที่นั่งผนวช เป็นพระที่นั่งที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯให้รื้อมาจากพระพุทธรัตนสถาน เป็นหมู่กุฏิประกอบด้วย “พระที่นั่งทรงผนวช” อยู่ด้านทิศเหนือ “พระกุฏิ” อยู่ด้านทิศใต้ กับกุฏิ ๒ ห้อง ๒ หลัง อยู่ด้านตะวันออกและตะวันตก มีหอเสวยกลาง มีลานหินอ่อนโดยรอบมีช่อฟ้า ใบระกา ลำยอง ลงรักปิดทองทึบหลังด้านทิศใต้คือ “พระกุฏิ” หน้าบันจำหลักลายประกอบ “พัดยศ” ลงรักปิดทองประดับกระจก มีความหมายว่าเป็นที่ประทับของสมเด็จพระอุปัชฌาย์ เมื่อพระองค์ทรงผนวชส่วนหลังทิศเหนือคือ ‘”พระที่นั่งทรงผนวช”‘ เป็นตรีมุข ประตูหน้าต่างด้านนอกเขียนลายรดน้ำตรา “เครื่องราชอิสริยาภรณ์” ที่ทรงปรับปรุงขึ้นใหม่เป็น ๕ สาย ๕ ชั้น ด้านในเขียนภาพเทวดาถือดอกไม้เหนือคนแคระหน้าบันทั้ง ๓ ด้านจำหลักลายไทยประกอบตรา “พระเกี้ยว” ซึ่งเป็นตราประจำของพระองค์ ลงรักปิดทองประดับกระจก หมายถึงพระที่นั่งองค์นี้ เป็นที่ประทับเมื่อคราวพระองค์ทรงผนวชภายในพระที่นั่งทรงผนวช มีพระแท่นบรรทม พระบรมรูปเมื่อทรงผนวช พระบรมรูปสลักหินอ่อน พระพุทธรูป พระเสลี่ยงน้อย ซึ่งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงถวายเพื่อเป็นธรรมาสน์แสดงธรรมและแสดงพระปาติโมกข์ครั้งแรกในวัดเบญจมบพิตร เครื่องลายครามต่าง ๆ
      เป็นหนึ่งในอาคารที่สำคัญและมีความหมายผูกพันกับพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวมากที่สุดคือ “พระที่นั่งทรงผนวช”  เดิมทีหมู่พระที่นั่งองค์นี้ตั้งอยู่ในเขตพระพุทธรัตนสถาน ภายในพระบรมมหาราชวัง และเคยเป็นที่ประทับของพระองค์เมื่อครั้งทรงพระผนวชเป็นพระภิกษุในปี พ.ศ. ๒๔๑๖ ต่อมาเมื่อทรงสถาปนาวัดเบญจมบพิตรฯ แล้ว ทรงพระราชดำริว่าพระที่นั่งองค์นี้หากปล่อยทิ้งไว้จะชำรุดทรุดโทรมไปโดยเปล่าประโยชน์ จึงโปรดเกล้าฯ ให้รื้อย้ายมาสร้างขึ้นใหม่ภายในวัดเบญจมบพิตรฯ ในปี พ.ศ. ๒๔๔๓  การย้ายพระที่นั่งอันเป็นพื้นที่ส่วนพระองค์อย่างยิ่งจากในเขตพระราชวังมาประดิษฐานไว้ในเขตพุทธาวาสเช่นนี้ เป็นการเชื่อมโยงพระราชประวัติส่วนพระองค์เข้ากับพื้นที่สาธารณะของวัดอย่างสมบูรณ์ ทำให้วัดแห่งนี้กลายเป็นราชานุสรณ์สถานที่มีชีวิตชีวาและมีความหมายลึกซึ้ง